Saha Gözlemleri Dört Şehirde Toplandı
Suriye’de 15 yılı aşan iç savaşın ardından oluşan tablo, hem yıkımı hem de toplumun yeniden ayağa kalkma çabasını ortaya koyuyor. Türkiye sınırından Şam’a kadar uzanan hatta gerçekleştirilen üç günlük saha gezisinde Halep, Hama, Humus ve Şam’da günlük yaşam, güvenlik, altyapı ve ekonomik şartlara ilişkin önemli gözlemler kaydedildi.
Sınır Kapısında İki Farklı Dünya
Türkiye’den Suriye’ye geçişte modern gümrük yapıları ile Suriye tarafındaki el yazısıyla ilerleyen bürokrasi arasındaki fark dikkat çekiyor. Suriye’ye girişte 50 dolar ücret alındığı, ancak bölgede etkinliği bilinen IHH için bazı noktalarda esneklik tanınabildiği ifade ediliyor.
Halep’te Savaşın İzleri Silinmedi
Halep Kalesi ihtişamını korurken, özellikle kentin doğu kesimlerinde bombardımanlarla yıkılmış binalar hâlâ yerinde duruyor. Buna karşın tarım alanlarının savaş dönemi boyunca korunmuş olması öne çıkıyor. Türkiye’den gönderilen tohumlarla üretimin hiç durmadığı belirtiliyor.
Günlük Yaşam: Zorluklara Rağmen Sosyal Hayat Canlı
Ekonomik güçlükler belirgin olsa da çarşılar, pazarlar ve kafeler canlılığını koruyor. Nargile kültürü şehirlerde hâkim unsurlardan biri olmaya devam ediyor. Kadın-erkek birlikte oturulan kafeler, özellikle akşam saatlerinin sosyal buluşma noktaları. Kıyafet tercihleri bölgeler arasında farklılık gösteriyor; Şam’da başı açık kadın oranı Halep’e kıyasla daha yüksek.
Humus ve Hama: Yıkımın En Ağır Hissedildiği Noktalar
Humus’ta geniş bölgelerde harabeye dönmüş yapılar şehir siluetinin önemli kısmını oluşturuyor. Halid bin Velid Camii özenle korunurken çevredeki binaların çoğu hâlâ yıkık durumda. Hama’da ise tarihi su değirmenleri kentin geçmişle bağını koruyan nadir yapılar arasında.
Şam’da Tarih ile Yeni Düzen Yan Yana
Şam, savaş sonrası toparlanma çabalarını ve kadim şehir yapısını birlikte yansıtıyor. Emevi Camii, Selahaddin Eyyubi’nin kabri ve Hamidiye Çarşısı şehrin en yoğun ziyaret edilen yerleri olmayı sürdürüyor.
Öte yandan Şii nüfusa ait türbe ve camilerdeki yoğun restorasyon ve bakım çalışmaları, İran’ın bölgedeki etkisinin hissedilir düzeyde olduğunu gösteriyor.
Ekonomide Üç Para Birimi Birlikte Kullanılıyor
Suriye lirası, Türk lirası ve doların eş zamanlı kullanılmaya devam ettiği görülüyor. Sokak satıcılarından marketlere kadar Türk lirasının da kabul edilmesi, Türkiye ile bölgede süren ticaretin bir göstergesi. Ancak alım gücünün düşük olması nedeniyle halk temel ihtiyaçları temin ederken zorlanıyor.
Türkiye’ye Göç Edenler Kademeli Olarak Geri Dönüyor
Bir süredir Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin geri dönüşlerinin başladığı, ancak büyük çoğunluğun önce genç ve çalışabilir aile bireylerini gönderdiği belirtiliyor. Yıkımdan dolayı barınma alanlarının sınırlı olması, dönüş sürecinin yavaş ilerlemesine neden oluyor.
Güvenlik Birimlerinde Standartlaşma Eksik
Saha gözlemlerine göre güvenlik görevlilerinin kıyafetlerinde bir standart bulunmuyor. Farklı renk ve türde gündelik kıyafetlerle devriye gezen genç görevliler, devlet otoritesinin henüz tam anlamıyla tesis edilmediğine işaret ediyor.
Sonuç: Direniş Güçlü, Belirsizlik Hâkim
15 yıllık savaşın ardından Suriye’de:
- Ekonomik kriz derinleşmiş durumda,
- Devlet otoritesi tam olarak tesis edilememiş,
- Yeniden yapılanma süreci dış fonlara bağlı,
- Türkiye ile halk düzeyinde olumlu ilişkiler sürüyor.
Suriye bugün hem yıkımın hem umudun hem de yeniden inşa çabasının aynı anda yaşandığı bir ülke. Şehirlerin sokaklarında atılan her adım, savaşın toplumdaki izlerini tüm çıplaklığıyla yansıtmaya devam ediyor.
