Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2023 yılı için açıklanan Sosyoekonomik Seviye (SES) verileri, Gümüşhane’nin sosyoekonomik yapısına ilişkin dikkat çeken sonuçlar ortaya koydu. Verilere göre, Gümüşhane üst [A] ve en üst [A+] sosyoekonomik gruplarda Türkiye ortalamasının oldukça gerisinde kaldı.
İl genelinde, bu gruptaki hanelerin oranı 0,4–0,5% civarında gösterilirken; İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde oranların çok daha yüksek seviyelerde olduğu dikkat çekti. Örneğin İstanbul’da bu oran %28,6, Ankara’da %11,5 ve İzmir’de %6,7 seviyesinde kaydedildi. Bu tablo, Gümüşhane’nin büyükşehirlere kıyasla sosyoekonomik çeşitlilik ve gelir düzeyi açısından sınırlı kaldığını gösteriyor.
İlçe Bazlı Görünüm: Merkez İlçe Dahil Durum Benzer
TÜİK’in verilerinin ayrıntılarına bakıldığında, Gümüşhane merkez ilçesi ve çevre ilçelerde de benzer bir tablo dikkat çekiyor. Üst ve en üst düzey SES grubuna dahil hanelerin sayısı oldukça sınırlı. İlçe bazında farklılıklar olsa da, genel eğilim ilin sosyoekonomik açıdan orta-alt bir seviyede yer aldığını ortaya koyuyor.
Uzmanlara göre bu durumun en önemli nedenlerinden biri, coğrafi yapının zorlukları. Dağlık ve engebeli arazi, ekonomik faaliyetlerin çeşitlenmesini sınırlıyor. Ayrıca ilin sürekli olarak göç veren bir yapıya sahip olması, özellikle genç ve eğitimli nüfusun büyükşehirlere yönelmesine yol açıyor. Bu göç hareketi, hem iş gücü kaybına hem de şehirde ekonomik çeşitliliğin azalmasına sebep oluyor.
Komşu İllerde Durum Farksız!
Gümüşhane’nin ortalama SES skoru, Karadeniz ve Doğu Anadolu’daki komşu illerle kıyaslandığında da dikkat çekici bir seviyede bulunuyor. Bayburt ve Erzurum ile benzer şekilde orta-alt seviyelerde yer alan Gümüşhane, Trabzon’un biraz gerisinde kalıyor. Trabzon, bölgedeki ticaret, sanayi ve turizm faaliyetlerinin etkisiyle daha yüksek bir ortalama SES düzeyine sahip.
Öte yandan, Gümüşhane bazı düşük SES skoruna sahip ilçelerle kıyaslandığında daha avantajlı bir tablo çiziyor. Örneğin Giresun’un Çamoluk ilçesi ya da Konya’nın Derebucak ilçesi gibi yerleşim yerleri sosyoekonomik açıdan daha düşük bir düzeyde bulunuyor. Bu açıdan Gümüşhane, bölgesel kırsal ortalamalara göre orta seviyede konumlanıyor.
Türkiye Genelinde Tablo İçler Acısı!
TÜİK verilerine göre Türkiye genelinde hane halklarının %1,1’i en üst SES seviyesinde yer alıyor. Ancak Gümüşhane’de bu oran ülke ortalamasının çok altında. Bu durum, ilin sosyal ve ekonomik yatırımlar bakımından büyükşehirler kadar avantajlı olmadığını ve sermaye birikiminin sınırlı olduğunu gösteriyor.
Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde üst gelir gruplarının yoğunluğu; iş olanaklarının fazlalığı, eğitim kurumlarının çeşitliliği, kültürel imkanlar ve ticaret hacminin yüksekliği ile açıklanırken, Gümüşhane’de bu fırsatların sınırlı olması dikkat çekiyor.
Ne Yapılmalı?
Uzmanlar, Gümüşhane’nin sosyoekonomik seviyesini yükseltebilmek için özellikle eğitim yatırımlarının artırılması gerektiğini vurguluyor. Nitelikli okulların ve üniversite programlarının çeşitlenmesi, gençlerin göç etmeden kendi şehirlerinde kaliteli eğitim alabilmelerini sağlayabilir.
Bunun yanında, istihdam olanaklarının çeşitlendirilmesi de kritik görülüyor. Tarım ve hayvancılığa dayalı geleneksel sektörlerin yanı sıra teknoloji, turizm ve hizmet sektörlerinde yeni yatırımların yapılması, ilin ekonomik kapasitesini artırabilir. Özellikle doğa turizmi ve yayla turizmi alanında potansiyel taşıyan Gümüşhane’nin bu yönü daha fazla değerlendirilirse, kentin sosyoekonomik yapısında olumlu değişim yaşanabilir.
Bir diğer önemli nokta ise genç nüfusun şehre olan bağlılığının güçlendirilmesi. Uzmanlara göre, gençlerin şehirde kalması için sadece iş ve eğitim değil, aynı zamanda kültürel ve sosyal yaşam olanaklarının da artırılması gerekiyor. Bu sayede göç eğilimi azaltılabilir ve şehrin ekonomik canlılığı korunabilir.
Karadeniz Bölgesi Güven Vermiyor!
Karadeniz Bölgesi’nin geneline bakıldığında, özellikle kırsal ve dağlık kesimlerde üst SES grubuna dahil hanelerin sınırlı olduğu görülüyor. Bu tablo, sadece Gümüşhane’ye özgü değil; bölgedeki birçok ilin ortak sorunu. Ancak şehirlerin sahip oldukları doğal ve kültürel avantajların doğru değerlendirilmesi, bölgesel kalkınmada kritik rol oynayabilir.
Sonuç olarak, Gümüşhane’nin sosyoekonomik yapısı Türkiye ortalamasıyla kıyaslandığında daha düşük seviyelerde kalsa da, doğru yatırımlar ve stratejik adımlarla gelişme potansiyeli taşıyor. Eğitim, istihdam ve göç konularında yapılacak kapsamlı planlamalar, ilin gelecekteki sosyoekonomik seviyesini yükseltmede belirleyici olacaktır. Haber: Emircan MERAL
