Modern kent yaşamının etkileri Türkiye genelinde olduğu gibi Gümüşhane’de de komşuluk ilişkilerini dönüştürüyor. Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı, 17 Kasım Dünya Komşular Günü kapsamında yaptığı değerlendirmede, apartman yaşamının artmasıyla birlikte komşuluk kültüründe ciddi bir kırılma yaşandığını söyledi.
Prof. Dr. Süleymanlı’nın açıklamalarını Gümüşhane’ye uyarlayan gözlemler ise önemli bir gerçeğe işaret ediyor: Bir zamanların birbirinin çayını, yemeğini paylaşan mahallelerinin yerini artık “kimin oturduğunu bilmiyorum” bakışı aldı.
Gümüşhane’de Apartmanlaşma Yabancılaşmayı Tetikliyor
Gümüşhane, yıllarca “anneanne geleneğine” bağlı, kapılarının herkese açık olduğu sıcak bir şehir olarak bilinirken; özellikle son 10 yılda artan apartmanlaşma, öğrenci nüfusunun çoğalması ve günlük kiralık dairelerin yaygınlaşmasıyla birlikte komşuluk kültüründe belirgin bir çözülme yaşanıyor.
Prof. Dr. Süleymanlı da Türkiye genelinde yapılan araştırmalara dikkat çekerek, “Türk halkının yüzde 63,3’ü komşuluk ilişkilerinin eskisi kadar güçlü olmadığını düşünüyor” derken, Gümüşhane’deki tablo da bu eğilimi doğruluyor.
“Komşuluk Sadece İnönü ve Yeni Mahalle’de Ayakta Kalıyor”
Şehir merkezindeki yeni yapılaşma bölgelerinde apartman sakinlerinin birbirini tanımadığı, selamlaşmanın bile azaldığı belirtilirken; İnönü Mahallesi ve Yeni Mahalle, Gümüşhane’nin komşuluk geleneğini hâlâ yaşatmaya çalışan nadir yerler arasında gösteriliyor.
Bu mahallelerde hâlâ kapılar çalınıyor, “Bir şeye ihtiyacın var mı?” sorusu unutulmuş değil.
“Komşu Komşunun Külüne Muhtaçtır” Anlayışı Zayıfladı
Prof. Dr. Süleymanlı, geleneksel toplumlarda komşuluğun güçlü bir sosyal ağ oluşturduğunu belirterek, modern yaşamla birlikte bu bağların zayıfladığını vurguladı:
“Artık insanlar komşularını tanımamakta, sadece ihtiyaç halinde iletişim kurmaktadır.”
Gümüşhane’de de bu durum özellikle yeni apartman bölgelerinde kendini gösteriyor. Aynı binada yaşayanların birbirini tanımaması, güven duygusunu ve yardımlaşmayı azaltıyor.
AVM ve Sanal Alışveriş Kültürü Çarşı Esnafını da Etkiledi
Süleymanlı’nın dikkat çektiği bir diğer nokta ise esnaflar arasındaki komşuluk bağlarının da çözülmesi.
Gümüşhane çarşısında eskiden “yan dükkânla kardeşlik” olarak bilinen dayanışma, yerini daha mesafeli ve işlevsel ilişkilere bırakmış durumda.
Yeni alışveriş alışkanlıkları, esnaf komşuluğunu da derinden etkiliyor.
Bireyselleşme ve Dijitalleşme Gümüşhane’de de Komşuluğu Geriletiyor
Prof. Dr. Süleymanlı, modern yaşamın getirdiği mahremiyet duygusunun komşuluk ilişkilerini zayıflattığını belirterek, “Çat kapı misafirlik anlayışı tamamen kayboldu” dedi.
Gümüşhane’de özellikle yeni sitelerde, insanlar kapılarını daha az açıyor, ilişkiler daha yüzeysel ilerliyor.
Dijital çağın getirdiği WhatsApp apartman ve site grupları ise kimi zaman çözümler üretse de kimi zaman tartışmaların kaynağı olabiliyor.
Yaşlılar ve Çocuklu Aileler İçin Komşuluk Hayati Önemde
Prof. Dr. Süleymanlı, yalnız yaşayanlar ve çocuklu aileler için komşuluğun hâlâ önemli olduğunu hatırlatarak, “Basit bir selam bile bu ilişkileri güçlendirebilir” dedi.
Gümüşhane’de ise özellikle yaşlı nüfusun yoğun olduğu mahallelerde komşuluk hâlâ bir güven duvarı olarak görülüyor.
